Prestige Publications:

[in Polish only:]
   U progu trzeciego tysiąclecia stajemy się społeczeństwem informacyjnym. W Polsce w większości domów stoją już komputery, a proces informatyzacji objął swym zasięgiem wszystkie dziedziny naszego życia. Rozwijający się dynamicznie Internet w zawrotnym tempie zmienia nasz świat w globalną wioskę, w której odległości transkontynentalne nie stanowią przeszkody dla bezpośrednich kontaktów. Internet to przede wszystkim miliony użytkowników połączonych na stale łączami sieciowymi, a ich komputery umożliwiają wzajemne porozumiewanie się.
   Podłączając się do Sieci, bezpośrednio można zapoznać się praktycznie ze wszystkimi interesującymi problemami, a ponadto dzięki informatyzacji całego globu ziemskiego można swobodnie zacieśniać swoje więzi z macierzą, utrzymywać tym samym bezpośrednie kontakty polskojęzyczne bez względu na odległość.
   Fenomen Internetu z przyjaznym środowiskiem WWW (World Wide Web) polega na nieograniczonej formie obiegu informacji sieciowej – informacji przydatnej dla każdego internauty. Dlatego jest idealnym miejscem dla ludzi szukających szybkich i aktualnych informacji na wysokim poziomie. Wiadomość opublikowana na stronach WWW może być odczytana w każdym miejscu na Ziemi równocześnie (i równolegle). Przy tym w globalnej sieci nie istnieją żadne bariery. Dzięki temu, że nie ma żadnej organizacji nadzorującej Internet, unika się cenzury i manipulacji tekstem autorskim. Na uwagę zasługuje fakt, że Internet jest przede wszystkim uniwersalnym środkiem komunikacji, za jego pomocą można przekazywać: obraz, dźwięk, głos, tekst, animację (nagrania wideo). Internauta decyduje o tym, co go interesuje i dokonuje wyboru informacji (rzetelnej czy bałamutnej) a więc mamy do czynienia z interaktywnością. Ponadto Internet cechuje się powszechną dostępnością (wystarczy mieć zwyczajny komputer wyposażony w modem i telefon).
   Dzięki najnowszej technologii Internetu można rozmawiać z całym światem jeszcze wygodniej i taniej niż przez telefon. Na termin spotkania należy się tylko umówić, np. za pomocą poczty e-mail. Telefon Internetowy umożliwia kontakt z innymi użytkownikami Sieci. Za jego pośrednictwem wysłać można wszystko, co da się wprowadzić do komputera, np. przez mikrofon własny głos (w przypadku połączenia przez Internet dwu komputerów wyposażonych w głośniki i mikrofony) można wówczas rozmawiać jak przez telefon (a za połączenie z drugim końcem świata zapłaci się tyle samo co za połączenie lokalne – z drugim końcem miasta).
   Program Net Meeting z kolei zainstalowany w komputerze umożliwia spotkania w Internecie „na żywo”; może to być pogawędka prowadzona za pomocą tekstu pisanego na klawiaturze, a może to być wideokonferencja, jak też jako rozmowa telefoniczna (za cenę lokalnego połączenia, nawet z drugim końcem świata). Omawiany program udostępnia funkcję współtworzenia dokumentu przez grupę osób połączonych Siecią. Dodać należy, że takie konferencje internetowe odbywają coraz to młodsi internauci.
   W omawianym internetowym dobrodziejstwie upatrujemy korzyści dla polskiej myśli logopedycznej, która rozwija się w obrębie nauki pedagogicznej, podobnie jak w całej Europie, dlatego też logopedia jest definiowana jako nauka pedagogiczna. Wszystko bowiem co jest związane z edukacją, specjalną edukacją czy reedukacją wchodzi w zakres nauki pedagogicznej – podstawowej i centralnej nauki o wychowaniu [26:15].
   Internet to kolejny przełom w rozwoju polskiej logopedii. O ile w latach osiemdziesiątych na drodze do społeczeństwa informacyjnego w komputeryzacji upatrywaliśmy szansę dla polskiej logopedii i marzyło się nam, aby w każdym gabinecie logopedycznym pojawił się komputer [24:22; 25:183], to obecnie na progu trzeciego milenium w Internecie upatrujemy wielkiego sprzymierzeńca w dziele niesienia oświaty logopedycznej oraz rzetelnego służenia potrzebującym opieki logopedycznej (w tym i rodakom rozsianym po całym świecie).
   Internetyzacja może więc dotyczyć zarówno edukacji/autoedukacji jak i korekcji/autokorekcji logopedycznej. Wizja przyszłej edukacji europejskiej – to przede wszystkim międzynarodowa kooperacja. Sieć stwarza warunki do urealnienia międzynarodowej współpracy w zakresie nauk o komunikacji mownej. Współpracę w tym zakresie już inicjuje Unia Europejska w ramach programu ERASMUS. Podobnie program unijny „Sokrates” ma sprzyjać (od 1996) rozwojowi edukacji europejskiej.
   Kolejnym dobrodziejstwem ze strony Internetu jest stwarzanie warunków do edukacji na odległość. Dynamiczny rozwój telekomunikacji polskiej umożliwia podłączanie nowych szkół do Internetu, przyczynia się tym samym do spopularyzowania technik nauczania na odległość. To bardzo przyjazna forma dla użytkowników korzystających z zasobów Sieci Internetu, bo już przy użyciu nawet bardzo słabego komputera osobistego mogą poruszać się po bezkresnych jego obszarach.
   Zgromadzone na stronach WWW informacje tekstowe, graficzne, dźwiękowe, animacje, filmy stanowią bardzo atrakcyjne źródło informacji i spełniają oczekiwaną przez pedagogów funkcję kształcącą. Dostępną formą edukacji na odległość są tekstowe konferencje komputerowe. Umożliwiają one wymianę informacji pomiędzy wieloma osobami jednocześnie. W centrum takiej konferencji powinien się znajdować nauczyciel, który prowadzi i stymuluje dyskusję [12:93] (np. logopeda z II lub III stopniem specjalizacji). Podobną formą edukacji będą grupy dyskusyjne oparte na systemie umożliwiającym przesyłanie pomiędzy sobą informacji na dowolny temat. Taka grupowa elektroniczna rozmowa może łączyć internautów z obszaru całego świata [12:91].
W zasobach Internetu już funkcjonuje informacja dziedzinowa dotycząca głównie edukacji logopedycznej w postaci wykładów, artykułów, podręczników, poradników, instruktaży programowych, które dotyczą głównie oświaty logopedycznej, profilaktyki oraz postępowania korekcyjnego. Zaistniały w związku z tym warunki do unowocześniania dydaktyki logopedycznej – głównie do sprzęgania zajęć stacjonarnych z tymi na odległość, do powoływania do życia uniwersytetów wirtualnych czynnych przez 24 godziny na dobę, co w przypadku studiów podyplomowych – zaocznych ma szczególne znaczenie. W dydaktyce szkół wyższych coraz większego znaczenia nabierają elementy metodologii edukacji na odległość. Wśród technik pedagogicznych preferuje się w związku z tym: a) seminaria on-line (studenci przygotowują wcześniej materiały i prezentują je w trakcie seminarium), b) dyskusje w małych grupach, c) zespoły partnerskie (pary), d) symulacje i inne [12:79,80].
   Nauczanie za pomocą poczty elektronicznej może się odbywać według następującego scenariusza: a) nauczyciel przygotowuje tekst zadania do rozwiązania w dowolnym edytorze tekstu; b) wprowadza ten tekst do edytora poczty elektronicznej; c) wpisuje adres (adresy) e-mailowe studentów (słuchaczy) w programie obsługującym pocztę elektroniczną i wysyła tekst; d) student/słuchacz otrzymuje pocztę elektroniczną; e) student opracowuje odpowiedź w dowolnym edytorze tekstowym; f) następnie wprowadza odpowiedź do edytora poczty elektronicznej i po wpisaniu adresu nauczyciela akademickiego wysyła ją; g) nauczyciel po otrzymaniu odpowiedzi z rozwiązaniem zadania sprawdza ją a o rezultacie powiadamia studenta e-mailem [12:90].
   Uczeń/student może wpisać się do list dyskusyjnych lub grup dyskusyjnych. Listy dyskusyjne umożliwiają prowadzenie dyskusji na wybrany temat oraz konsultowanie się pomiędzy nauczycielem i studentami, jak też tylko pomiędzy uczniami/studentami. Listy dyskusyjne pełnią ważną rolę edukacyjną stwarzając możliwość zadawania pytań i wyjaśniania problemów [12:91].
   W kształceniu adeptów/adeptek logopedii wymienione elementy znajdują już zastosowanie. Do zajęć stacjonarnych coraz częściej włącza się materiały pozyskiwane z Internetu.
Zajrzyjmy zatem do Internetu, aby się zorientować, co nowego dzieje się w dziele europejskiej edukacji logopedycznej? Dla przykładu:
– informacja zatytułowana Communication Science within Education for Logopedics/Speech and Language Therapy in Europe: The State of The Art jest prezentacją grupy zajmującej się terapią logopedyczną w ramach sieci tematycznej SOCRATES/ERASMUS. Funkcjonowanie sieci patronuje IALP (International Association of Logopedics and Phoniatrics) – organizacja o zasięgu światowym i CPLOL (Comité Permanent de Liaision des Orthophonistes-Logopedes) – organizacji o zasięgu europejskim [1];
– The Thematic Network in Speech Communication Sciences. Speech and Language Therapy/Logopedics przedstawia tematykę sieci w zakresie nauk o komunikacji mownej. Sieć powołana do życia w roku 1996 dzięki wsparciu Wspólnoty Europejskiej łączy 80 zaprzyjaźnionych instytucji. W ramach sieci funkcjonuje grupa SLT (Speech and Language Therapy) składająca się z 13 członków z różnych krajów [8];
– Educational programmes in Europe in logopedics/speech and language pathology and therapy/orthophonie – programy edukacyjne w zakresie logopedii w Europie (patologia mowy i języka i terapia/orthophonia) [27].
Informacje na każdy temat (w tym i te dotyczące edukacji, reedukacji, autoedukacji itp.) na stronie pierwszej zwykle zawierają spis treści oferowanych innym użytkownikom sieci. Strona tytułowa (home page) jest traktowana jako wirtualna pocztówka lub narzędzie promocji. Dla przykładu:
– informacja pt. Polskie Towarzystwo Logopedyczne zawiera podstawowe dane o towarzystwie [6];
– w informacji Zakład Logopedii czytamy o Zakładzie Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego [18];
– z informacji pt. Podyplomowe Studium Logopedyczne dowiadujemy się o Podyplomowym Studium Logopedycznym Uniwersytetu Gdańskiego [16];
– w informacji nt. Program Zajęć Podyplomowego Studium Logopedycznego UG przedstawiono program studiów [17];
Internauta może zainteresować się tekstami teoretycznymi i praktycznymi. Kilka przykładów:
– A Brief Overview of Language and Approaches to is Assessment: One Professional’s Perspective – przegląd poglądów na język i podejść do jego oceny: język w opozycji do mowy, język receptywny w opozycji do języka ekspresywnego, ilościowa i jakościowa ocena zniekształceń języka [21];
– Polak potrafi... seplenić – Na kłopoty wymowy najlepszy logopeda – informacja praktyczno-metodyczna w trosce o kulturę żywego słowa [22];
– „Głoski polskie” – narzędzia wspomagające naukę wymowy zawiera omówienie programu „Głoski polskie”, promocję wideokasety i podręcznik [10];
– Afazja – tekst wykładu z afazji [14];
– Komunikacyjny model nauczania. Rozwijanie języka dziecka w klasach IV-VIII szkoły podstawowej – umiejętności i wiedza – z nauk o języku (lingwistyka pedagogiczna) [19].
Niektóre z informacji mają charakter metodyczno-instruktażowy. Oto przykłady:
– Stuttering – 12 pytań i odpowiedzi na temat jąkania się [9];
– Speech Therapy – A Primer – to podręcznik (w języku angielskim) obejmujący podstawowe zasady terapii logopedycznej [11];
– Logopeda uczy mówić i zapobiega stresom – dotyczy profilaktyki logopedycznej w przedszkolu [13];
– Things to do at Home to Encourage Speech – wskazówki metodyczne dotyczące postępowania w domu w przypadku apraksji (6 artykułów dotyczących apraksji) [15];
– My 2 year old has recently begun to stutter – odpowiedzi specjalisty rodzicom dzieci jąkających się [23];
– If You Think Your Child is Stuttering (Ages Two Through Five) – pouczenie: co robić w przypadku jąkania się dziecka w wieku 2-5 lat [4];
– Information for the Partners and Spouses of People Who Stammer – informacje dla partnerów i małżonków osób, które się jąkają [5];
– Who is likely to Stutter? – rozważania na temat, kto jest zagrożony jąkaniem; zwięzła informacja o osobach jąkających się w Ameryce [20].
Informacja internetowa może dotyczyć promocji publikacji logopedycznych, na przykład:
– Bogumiła Toczyska, „Łamańce z dedykacją, czyli makaka ma kama” [2];
– Bogumiła Toczyska, „Sarabanda w chaszczach” [3];
– Publikacje logopedyczne dla nauczycieli przedszkoli, klas 1-3 szkoły podstawowej oraz szkół specjalnych [7];
   Rozsiani po całym świecie rodacy praktycznie pozbawieni byli dotychczas opieki logopedycznej. Obecnie w sukurs idzie im transkontynentalna sieć komputerowa, która łączy ludzi na całym świecie. Dostęp do Sieci dla zagubionych w świecie rodaków nie powinien stanowić problemu. Dla nich, użytkowników Internetu otwarły się w ten sposób możliwości bezpośrednich kontaktów z macierzą.
   W powstałych warunkach ulega modyfikacji dotychczasowy model opieki logopedycznej. Na pewno będzie on ulegał częstej modyfikacji. Dotychczasowa opieka logopedyczna oparta często na stosowaniu metody wyczekiwania (aż wada sama ustąpi), na wyczekiwaniu na terminy wizyt u logopedy, na pokonywaniu trudności lokomocyjnych itd., itp. dzięki Internetowi będzie się unowocześniać w tempie błyskawicznym.
   Refleksja wizyjna na III tysiąclecie. Jeżeli w IV wieku p.n.e. Demostenes (mówca ateński) mógł samodzielnie doskonalić swoją wymowę i, jak głosi legenda, pokonał wadę wymowy, to co stoi na przeszkodzie współczesnemu internaucie, aby po podaniu do Internetu objawów swojego zaburzenia otrzymać na ekranie własnego monitora internetową diagnozę, prognozę i zalecenia do autokorekcji? Dla przykładu: w przypadku nie wymawiania głoski „r” można zachęcić internautę do samodzielnych prób nauczenia się poprawnego wymawiania tej głoski. Bardzo łatwo jest bowiem nauczyć dziecko już w drugim r. ż. wymawiania r-dwuwargowego (przez naśladowanie parskania konia, lepiej – warkotu motoru), a następnie r-przedniojęzykowego (przez wsunięcie języka między drgające wargi i wprawianie go w drgania za pomocą tak wibrujących warg). Stopniowo przechodzi się z wibracji języka międzywargowej na dziąsłową.
   W przypadku wystąpienia trudności scenariusz takiej autokorekcji będzie modyfikowany na rzecz indywidualizowanego trybu postępowania.
Do internauty już na wstępie można skierować przestrogę przed poradami niekompetentnymi – bałamutnymi w rodzaju: „nic nie robić, wada sama ustąpi” (metoda wyczekiwania), lub „im bardziej chcesz się wady pozbyć, tym bardziej ona się nasila” (czyli: żyj z wadą). Dlaczego bałamutnymi? Gdyż najczęściej wada nie tylko nie ustępuje, ale się rozwija i utrwala, a ponadto powoduje zmiany w sferze psychicznej (kompleksy, fobie).
   Logopedyczny serwis internetowy – powinien obejmować informacje wyłącznie praktyczne przekazywane internautom z myślą o ich bezpośrednim zastosowaniu od zaraz, które mogą być przydatne dla każdego internauty. Internet bowiem opiera się na idei masowego użytkowania go.